AĞACDƏLƏNLƏRİN DÖZÜMLÜLÜYÜ

            Ağac­də­lən­lər dim­dik­lə­ri ilə ağac­la­rı də­lə­rək öz­lə­ri­nə yu­va və qi­da an­ba­rı ya­ra­dır­lar. Bir ağac­də­lə­nin ağa­cı dəl­mə sü­rə­ti sa­at­da təq­ri­bən 40 km-dir. Bu, qey­ri-adi bir sü­rət­dir və ağac­də­lə­nə əs­lin­də zə­rər ver­mə­li idi. La­kin qu­şun dim­di­yi­nin ucun­da xü­su­si bir ki­lid sis­te­mi ol­du­ğu üçün quş heç bir zə­rər çək­mir. Əgər be­lə dim­dik qu­ru­lu­şu ol­ma­say­dı, be­lə sü­rət nə­ti­cə­sin­də ağac­də­lə­nin dim­di­yi sı­na bi­lər­di. Bun­dan əla­və, əgər ağac­də­lə­nin vur­du­ğu dim­di­yin tə­si­ri bir­ba­şa onun bey­ni­nə get­səy­di, bu hal­da qu­şun bey­ni zə­də­lə­nər­di. Am­ma Al­lah ağac­də­lə­ni bü­tün la­zı­mi xü­su­siy­yət­lə­rə sa­hib ola­raq ya­rat­dı­ğı üçün be­lə bir hal baş ver­mir. Mə­sə­lən, qu­şun bey­ni dim­di­yi sə­viy­yə­sin­də yer­ləş­miş­dir. Bun­dan əla­və, ağac­də­lə­nin dim­di­yi­nin alt his­sə­sin­də­ki əzə­lə­lə­rin də «zər­bə tə­si­ri­ni azal­dan» xü­su­siy­yə­ti var. Bu sə­bəb­dən quş ağa­cı də­lər­kən mey­da­na gə­lən zər­bə­nin tə­si­ri­nin qar­şı­sı alı­nır.

            Bu­ra qə­dər si­zə da­nış­dıq­la­rı­mız ağac­də­lən­lə­rin əsas xü­su­siy­yət­lər­dən yal­nız bir ne­çə­si­dir. Bun­dan əla­və, hər ağac­də­lən nö­vü­nün özü­nə xas bir çox ma­raq­lı xü­su­siy­yət­lə­ri var. Bu­na mi­sal ola­raq pa­lıd qo­za­la­rı­nı ağac oyuq­la­rın­da giz­lə­dən bir ağac­də­lən nö­vü­nü gö­tü­rək.

            Pa­lıd qo­za­sı ilə qi­da­la­nan ağac­də­lən yaz bo­yun­ca ölü bir ağac kö­tü­yü üzə­rin­də da­vam­lı ola­raq «oyuq­lar» açır. Çün­ki ya­yın so­nun­da bu oyuq­la­rı qış­da ye­yə­cə­yi pa­lıd qo­za­la­rı ilə dol­du­ra­caq. Pa­lıd qo­za­la­rı­nı hər oyu­ğa bir-bir, san­ki çə­kic­lə vu­rur­muş ki­mi yer­ləş­di­rir. La­kin bu pro­ses ağac­də­lən üçün ol­duq­ca uzun çə­kir. Çün­ki əv­vəl­cə­dən ha­zır­la­dı­ğı oyuq­la­rın öl­çü­sü­nə uy­ğun olan qo­za­nı ta­pıb yer­ləş­dir­mə­yə ça­lı­şır. Əgər oyuq bö­yük, qo­za isə ki­çik ol­sa, yu­va­dan asan­lıq­la çı­xa bi­lən qo­za­nı baş­qa quş­lar ra­hat­lıq­la gö­tü­rə bi­lər­lər. Tam ək­si­nə, əgər oyuq ki­çik olub, qo­za­nı zor­la oyu­ğa sal­maq is­tə­sə, bu vaxt da qo­za zə­də­lə­nə bi­lər. Bu­na gö­rə də bu üsul­la özü üçün qi­da giz­lət­mək ağac­də­lən üçün çox uzun sü­rür.

            Ağac­də­lə­nin işi bu­nun­la da bit­mir. Vaxt keç­dik­cə qo­za­lar qu­ru­du­ğu üçün ki­çi­lir. Bu isə ağac­də­lə­nin qu­ru­yan qo­za­la­rı çı­xa­rıb ye­ni­lə­ri ilə əvəz et­mə­si de­mək­dir. Həm də ağac­də­lən­lər bu­nu 5-10 qo­za­dan öt­rü et­məz­lər. Ağac­də­lən­lər bö­yük bir ağac­da 50 mi­nə ya­xın qo­za­nı eh­ti­ya­ta top­la­ya bi­lir.

            Bu ma­raq­lı xü­su­siy­yət­lə­rə fi­kir ver­di­yi­miz za­man ağac­də­lən­lə­rə bü­tün bun­la­rı öy­rə­dən çox ila­hi bir qüv­və­nin ol­du­ğu­nu dərk edi­rik. Bu ila­hi qüv­və­nin sa­hi­bi Al­lah­dır. Al­lah ağac­də­lən­lə­rin dim­dik­lə­ri­ni ağac­la­rı oya bi­lə­cək möh­kəm­lik­də ya­rat­mış­dır. Bun­dan əla­və, et­dik­lə­ri bü­tün bu iş­lə­ri on­la­ra öy­rə­dən də Al­lah­dır. Al­lah­dan baş­qa heç bir tan­rı, heç bir ya­ra­dı­cı yox­dur. Al­lah hər şe­yin Özü tə­rə­fin­dən ya­ra­dıl­dı­ğı­nı bi­zə aşa­ğı­da­kı ki­mi bil­di­rir:

«O Al­lah Rəb­bi­niz­dir! On­dan baş­qa heç bir tan­rı yox­dur. Hər şe­yi ya­ra­dan Odur. Bu­na gö­rə də Ona iba­dət edin. O, hər şe­yə və­kil­dir!» («Ənam» su­rə­si, 102).