CEYRANLARIN XÜSUSİ SOYUDUCU SİSTEMİ

            Kon­din­sio­ner­lər bi­zi qış­da so­yuq­dan, yay­da isə is­ti­dən qo­ru­yur. La­kin so­yu­du­cu sis­tem­lə­ri ilk də­fə in­san­lar kəşf et­mə­yib. Əs­lin­də bir çox can­lı­nın bə­də­nin­də kon­din­sio­ne­rə bən­zər so­yu­du­cu sis­tem­lər var. Bu­na Af­ri­ka­da ya­şa­yan və çox sü­rət­li qa­çan cey­ra­nı mi­sal gös­tə­rə bi­lə­rik. Bu can­lı bir çox baş­qa can­lı­lar ki­mi baş­qa mü­da­fiə va­si­tə­si ol­ma­dı­ğın­dan hə­ya­tı­nı da­vam et­dir­mək üçün düş­mən­lə­rin­dən qaç­maq məc­bu­riy­yə­tin­də­dir. La­kin bu sü­rət­li qa­çış cey­ra­nın bə­dən tem­pe­ra­tu­ru­nu yük­səl­dir. Bu hal cey­ran üçün çox təh­lü­kə­li­dir, çün­ki bə­dən tem­pe­ra­tu­ru art­dıq­ca cey­ra­nın be­yin tem­pe­ra­tu­ru da ar­ta bi­lər. Am­ma cey­ra­nın ya­şa­ma­sı üçün bey­ni bə­də­nin­dən sə­rin ol­ma­lı­dır. Be­lə hal­da ağ­lı­nı­za «bu hal­da cey­ran­lar nə üçün öl­mür» sua­lı gə­lə­cək.

            Bu su­al bi­zi bir ya­ra­dı­lı­şın hə­qi­qə­ti­nə apa­rır.

            Cey­ran­la­rın bey­ni­ni baş­la­rı­nın sağ tə­rə­fin­də yer­lə­şən xü­su­si so­yu­du­cu sis­tem so­yu­dur. Bun­dan əla­və, cey­ran­la­rın və baş­qa sü­rət­li qa­çan hey­van­la­rın tə­nəf­füs yol­la­rı var. Bu yol­la­rın ar­xa­sın­da uza­nan bö­yük qan yı­ğın­la­rı ara­sın­da da yüz­lər­lə ki­çik qan da­mar­la­rı uza­nır. Cey­ra­nın nə­fəs al­dı­ğı ha­va­nın bu ye­ri so­yut­ma­sı nə­ti­cə­sin­də ki­çik qan da­mar­la­rı­nın içə­ri­sin­dən ke­çən qan da so­yu­muş olur. Son­ra ki­çik da­mar­lar qa­nı be­yi­nə da­şı­yan tək bir qan da­ma­rın­da bir­lə­şir. Bu sis­tem sa­yə­sin­də cey­ran qa­çar­kən sü­rət­lə ar­tan bə­dən tem­pe­ra­tu­ru ona tə­sir et­mir.

            Ar­tıq siz də an­la­dı­nız ki, be­lə bir qü­sur­suz sis­tem mü­əy­yən za­man için­də öz-özü­nə or­ta­ya çı­xa bil­məz. Çün­ki bey­nin so­yu­ma­sı üçün la­zım gə­lən bu sis­tem ol­ma­sa, cey­ran ilk qa­çı­şın­da­ca ölə bi­lər.

            Cey­ran­lar­da olan so­yu­du­cu sis­te­min nü­mu­nə­sin­dən də gö­rün­dü­yü ki­mi, can­lı­lar­da olan bu plan­laş­dır­ma ide­al qu­ru­lu­şa ma­lik­dir. Yə­ni bir can­lı­nın bə­dən sis­tem­lə­ri­nin və or­qan­la­rı­nın tə­ka­mül­çü­lə­rin id­dia et­di­yi ki­mi, mü­əy­yən dövr ər­zin­də mey­da­na gəl­mə­si müm­kün de­yil.

            Bü­tün can­lı­la­rın cey­ran­lar­da olan so­yu­du­cu sis­tem ki­mi ide­al sis­tem­lər­lə təc­hiz edil­miş bə­də­ni var. Əgər bu sis­tem­lər­dən tək­cə bi­rin­də hər han­sı ça­tış­maz­lıq ol­sa, on­la­rın heç bi­ri işə ya­ra­maz. Bu da tə­ka­mül­çü­lə­rin id­dia et­di­yi ki­mi, can­lı­la­rın tə­sa­dü­fi ola­raq mü­əy­yən dövr için­də ya­ran­ma­dı­ğı­nı, ək­si­nə, bü­tün can­lı­la­rı ya­ra­da­nın Al­lah ol­du­ğu­nu is­bat edir. Bu, dü­şü­nən və ağl­lı in­san­lar üçün açıq bir də­lil­dir. Al­lah bir ayə­sin­də be­lə bu­yu­rur:

            «Mu­sa de­di: «Əgər ağıl­lı-baş­lı dü­şü­nə bi­lir­si­niz­sə, O, şər­qin, qər­bin və on­la­rın iki­si­nin ara­sın­da olan hər şe­yin Rəb­bi­dir!» («Şüə­ra» su­rə­si, 28).