15 Haziran 2011 Çarşamba

TUTUQUŞU BALIĞININ YATAQ ÖRTÜYÜ

            Şə­kil­də­ki ba­lı­ğın adı - ar­tıq si­zin də bil­di­yi­niz ki­mi tu­tu­qu­şu­ya bən­zə­di­yi­nə gö­rə - tu­tu­qu­şu ba­lı­ğı­dır. Rən­ga­rəng bir gö­rü­nü­şü olan bu ba­lıq düş­mən­lə­rin­dən mü­da­fiə olun­maq üçün mü­əy­yən bir üsul­dan is­ti­fa­də edir. Xü­su­si­lə ge­cə­lər bü­tün bə­də­ni­ni özü ha­sil et­di­yi je­la­ti­nə (na­zik və şəf­faf plas­tin­ka şək­lin­də ya­pış­qan mad­də­yə) bən­zər bir mad­də ilə ör­tür. Ağ­lı­nı­za gə­lən «nə üçün» sua­lı­nın ca­va­bın­dan əv­vəl bu mad­də­nin ne­cə ha­zır­lan­dı­ğı­na və on­dan ne­cə is­ti­fa­də edil­di­yi­nə diq­qət ye­ti­rək.

            Tu­tu­qu­şu ba­lı­ğı­nın ör­tü­yü ba­lı­ğın qəl­sə­mə boş­lu­ğu­nun üst kə­na­rın­da olan bir yer­dən ay­rı­lır. Ba­lıq bu hə­rə­kə­ti nə­fəs alıb-ve­rər­kən edir. Bir müd­dət son­ra bu ör­tük ba­lı­ğın bü­tün bə­də­ni­ni ör­tür. Bu­nun va­si­tə­si­lə ba­lıq özü­nü bir növ ör­tü­yün içi­nə sa­lır və ge­cə ol­du­ğu za­man özü­nü xa­ri­ci tə­sir­lər­dən qo­ru­yur. Bu mad­də ey­ni za­man­da ba­lı­ğın mas­ka­la­na­raq rən­gi­ni də­yiş­mə­si nə­ti­cə­sin­də giz­lən­mə­si­ni də tə­min edir. Şəf­faf ya­taq ör­tü­yü­nün ən əsas funk­si­ya­sı da ba­lı­ğı ən bö­yük düş­mə­ni olan mü­rən ba­lıq­la­rın­dan qo­ru­maq­dır. Mü­rən­lər qey­ri-adi həs­sas qo­xu­bil­mə his­siy­ya­tı­na ma­lik­dir və ov­la­rı­nı bu qa­bi­liy­yət­lə­ri sa­yə­sin­də ta­pır­lar. La­kin tu­tu­qu­şu ba­lı­ğı­nın qo­ru­yu­cu ör­tü­yü nə­ti­cə­sin­də mü­rən ba­lı­ğı onun qo­xu­su­nu al­mır. Hət­ta ya­nın­dan ke­çər­kən ör­tük için­də­ki ba­lı­ğa to­xun­sa da onu hiss et­mir.
            Bu hal­da be­lə dü­şün­mək la­zım­dır: tu­tu­qu­şu ba­lıq­la­rı ge­cə is­ti­fa­də et­dik­lə­ri bu qo­ru­yu­cu ör­tü­yü ne­cə əl­də et­miş­lər? Qa­tı düş­mən­lə­ri olan mü­rən ba­lıq­la­rı­nın qo­xu va­si­tə­si­lə ov et­dik­lə­ri­ni ha­ra­dan bi­lir­lər? Mü­ren­lə­rin güc­lü qo­xu al­ma­sı­nın qar­şı­sı­nı ala­caq və ge­cə­ni ra­hat ke­çir­mə­lə­ri­ni tə­min edə­cək bu əhə­miy­yət­li mad­də­ni ne­cə kəşf et­miş­lər?
            Əl­bət­tə ki, ba­lı­ğın kim­yə­vi mad­də­ni öz bə­də­nin­də ha­sil edib son­ra da bu mad­də ilə bü­tün bə­də­ni­ni ört­mə­yi dü­şün­dü­yü­nü, plan qur­du­ğu­nu gü­man et­mək müm­kün de­yil. Be­lə bir və­ziy­yə­tin mü­əy­yən müd­dət için­də öz-özü­nə mey­da­na gəl­mə­si də müm­kün de­yil. Şə­kil­də­ki tu­tu­qu­şu ba­lıq­la­rı bu gün bu mad­də­ni öz dü­şün­cə­lə­ri ilə plan­laş­dı­rıb bə­dən­lə­rin­də­ki be­lə bir sis­te­mi öz is­tək­lə­ri ilə ya­rat­ma­dıq­la­rı ki­mi 1.000 il və ya 10.000 il bun­dan əv­vəl ya­şa­mış tu­tu­qu­şu ba­lıq­la­rı da bu­nu ba­ca­ra bil­məz­di.
Ba­lı­ğın öz düş­mə­nə qar­şı bə­də­ni­ni çox uy­ğun bir je­la­tin­lə ört­mə­si çox ide­al bir mas­ka­lan­ma üsu­lu­dur. Həm­çi­nin ay­dın olur ki, be­lə xü­su­siy­yət yal­nız dü­şü­nül­müş bir plan nə­ti­cə­sin­də müm­kün­dür. Bu dü­şün­cə də ba­lı­ğa və ya baş­qa bir var­lı­ğa de­yil, bü­tün bun­la­rı Ya­ra­dıb tən­zim­lə­yən Al­la­ha məx­sus­dur.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder